Met de winst van Trump is het egocentrisme en het protectionisme terug in de wereldpolitiek. ‘Eigen land eerst’, is wat de meerderheid van de kiezers het meest aanspreekt. En dat is een gevaar; voor de wereld en zeker ook voor Nederland.
Woensdagmorgen werd ik om 4:40 uur wakker en wilde checken of Hillary de 270 kiesmannen al voorbij was. In een schok was ik klaarwakker. De presidentsverkiezing heeft Donald Trump gewonnen en het hele Amerikaanse Congres is Republikeins. Niet te voorspellen. Niet te geloven. Maar zo werkt de democratie en dit is de nieuwe werkelijkheid.
De voortekenen waren er. Onder andere het ‘nee’ van het Oekraïne-referendum, opkomst Alternative für Deutschland en de Brexit. Kiezers vinden ‘eigen land eerst’ belangrijker dan ‘goed voor Europa’, ‘beter voor wereldeconomie’ of ‘van samenwerking kunnen wij ook profiteren’. Het populisme is terug.
Het egocentrisme en – hieruit voortvloeiend – protectionisme is een gevaar.
Voor de wereldeconomie. Vrijhandel zorgt voor meer welvaart door grotere afzetmarkt, efficiëntere productie en specialisaties op wereldschaal. Met het gevolg dat banen in een streek of land kunnen verdwijnen; en als hier niets of te weinig voor terugkomt dus structurele werkloosheid en armoede. Ter bescherming van deze dreiging wordt overgegaan – vanuit de gedachte ‘eigen land eerst’ – tot invoerheffingen op buitenlandse producten of subsidies voor binnenlandse productie: protectionisme; wellicht leidend tot isolationisme. Uiteindelijk leidt dit tot lagere wereldwelvaart; wat vooral in lage loon landen en ontwikkelingslanden wordt gevoeld. Willen we dat?
Voor de wereldvrede. Nu zitten we sowieso niet dichtbij wereldvrede. Europa heeft het zwaar met buurmannen als Poetin en Erdogan (samen optrekken – verwijdering en straaljager uit de lucht geschoten – en weer samen optrekken – what’s next) en strijd ‘om de hoek’ in Syrië en Libië (met een blijvende vluchtelingenstroom). En nu dreigt de onvoorwaardelijke steun van de VS ook nog af te nemen. De roep om de vorming van een Europees leger wordt sterker (lijkt me trouwens een goed streven; één buitenlandbeleid en alle Europese defensie-uitgaven bij elkaar leggen). Een nieuwe wapenwedloop en elkaar overschreeuwende alfa-mannetjes dreigen.
Waar in de VS van Trump op korte termijn nog voordelen te behalen zijn door protectionisme, zijn die er in ons land nul komma nul. Niet op economisch vlak en niet op veiligheidsvlak. En toch…
De oplossing is dat Europa zal zich moeten omvormen; van ‘oude land’ naar ‘senior leidsman’. Een gids die boven de strijdende jongetjes staat. Hier hoort kracht bij; maar niet alleen van wapengekletter, maar vooral van de weg wijzen en ferm leiden.
Hoe gaan we dat doen? De macht moet van de Raad van Europa (regeringsleiders met allerlei veto’s) naar het Europees Parlement (en Europese regering). Maar met verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland op komst en met populistische campagnes van Wilders, le Pen en AfD zal die stap niet snel worden gezet. Enige voordeel is dat deze landen geen tweepartijendemocratieën zijn en dus niet het principe van de ‘winners takes all’ geldt.
Samenwerken betekent ALTIJD dat je eigen autonomie moet opgeven. In je eentje zijn alle beslissingen jouw beslissingen; met z’n tweeën wordt de uitkomst bij verschillen al zo ongeveer fifty-fifty en met 28 landen leg je je bij de meerderheid neer.
Wat kunnen we in Nederland? Het populisme zien we al jaren bij de PVV en de laatste tijd ook meer en meer bij partijen als VVD en SP. Ook in ons land horen we ‘grenzen dicht’, ‘Nederland uit EU’ en ‘geen vrijhandelsverdragen’.
Ik weet het niet. Behalve dat we dit moeten blijven uitleggen: korte termijn pijn voor lange termijn winst. En hopen dat meer mensen dit zien; en hopen dat op 15 maart 2017 een meerderheid kiest voor ‘eigen land belangrijk, en onderdeel van iets groters’ in plaats van ‘eigen land eerst’.
Met sombere groet,
Bert Sonneveld
Reacties
Een reactie posten